طرح توجیهی پرورش بز سانن (بز شیری)

بز همواره جزو یکی از مفیدترین حیوانات برای بشر در طول قرن ها بوده که از آنها برای تولید شیر و گوشت استفاده شده است. بز ها نژاد های گوناگونی در سراسر جهان دارند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارا می باشند. طرح توجیهی پرورش بز سانن یکی از پرسود ترین طرح های پرورش دام و تولید شیر در ایران است. بز سانن جزو بهترین نژاد بزهای شیری جهان است که به اندازه یک گاو شیر تولید می‌کند و شاید باور کردنی نباشد که در روز به طور میانگین 4 لیتر شیر می دهد.

تاریخچه پرورش بز سانن

اولین بزهای سانن در سال 1913 توسط وزارت کشاورزی نیو ساوت ولز به استرالیا آورده شدند. این وزارتخانه دو بز نر و ده بز ماده از فرانسه و سوئیس برای برنامه پرورش خود در مزرعه آزمایشی نیانگان وارد کرد. دو بز نر دیگر نیز در سال 1929 از کانادا برای مزرعه نیانگان وارد شدند، اما این مزرعه در سال 1933 تعطیل شد. با این حال، بزهای سانن نیانگان تأثیر عمیقی بر این نژاد در استرالیا داشتند. پس از جنگ جهانی دوم، این وزارتخانه پنج بز نر و شش بز ماده دیگر را برای برنامه پرورش خود در کاندوبولین وارد کرد. همچنین در این دوره، چندین پرورش دهنده خصوصی نیز بزهای سانن را وارد کردند. از زمان جنگ، همه بزهای سانن وارداتی از نژاد بز سانن بریتانیایی بوده اند.

بزهای سانن پرورش یافته در استرالیا از بهترین های جهان هستند و رکوردهای زیادی در تولید شیر به دست آورده اند. همچنین از آنها در بسیاری از نقاط جهان برای بهبود تولید شیر نژادهای محلی استفاده شده است.

آشنایی با بزهای شیری سانن اصل

بز سانن Saanen goat یکی از نژادهای شیری بز است که خاستگاه آن کشور فرانسه است. این نژاد به دلیل تولید شیر فراوان و کیفیت بالای شیر آن، در سراسر جهان محبوبیت زیادی دارد. ویژگی‌های رفتاری آرامی دارند و برای کسانی که حتی نیاز به نگهداری چند راس هم داشته باشند، بسیار مناسب هستند.

بزهای سانن از منطقه Saane در سوئیس آمده اند. این نژاد درحال حاضر پرطرفدارترین نژاد بز شیری در بسیاری از کشورها است.

مشخصات ظاهری بزهای سانن

بزهای سانن دارای بدنی قوی و توپر هستند. آنها دارای پاهای ظریف و بلند هستند که به آنها کمک می کند تا به راحتی حرکت کنند. بدن این بزها به طور یکنواخت سفید است و دارای موهای کوتاه و ابریشم مانند هستند.

• نام علمی: Capra aegagrus hircus
• زادگاه: سوئیس
• وزن: بز نر حداقل 85 کیلوگرم و بز ماده حداقل 60 کیلوگرم
• قد: نر 90 سانتی متر و ماده 80 سانتی متر
• وضعیت شاخ: شاخدار یا بدون شاخ
• رنگ بدن: پوست سفید مایل به کرم و موهای کوتاه
• گوش ها: قائم و به سمت بالا و جلو

وضعیت تولید مثل در بزهای سانن

بزهای سانن معمولاً  نرخ زاد و ولد مناسب و سازگاری خوب با شرایط مختلف جغرافیایی را نیز دارند و در سن 15 تا 18 ماهگی به بلوغ جنسی می رسند. طول دوره فحلی این نژاد بین 12 تا 48 ساعت طول می‌کشد. طول دوره آبستنی آنها 150 تا 155 روز است. بزهای سانن چند قلوزا هستند و هر بز سانن در هر زایمان به طور متوسط 2 تا 3 بزغاله می زاید.

این گونه بزها در صورت رسیدگی و نگهداری درست تقریبا بین 9 تا 12 سال عمر می‌کنند.

میزان تولید شیر بز سانن

به طور میانگین هر بز سانن روزانه می‌توان حدود 4 لیتر شیر تولید کند. البته این بزها توانایی تولید 5 لیتر شیر در شرایط خاص را هم دارند. بزهای سانن دارای تولید شیر بسیار بالایی هستند. آنها در طول دوره شیردهی (حدود 270 روز) به طور متوسط ۸۰۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم شیر تولید می کنند. درصد چربی شیر این بزها نیز معمولاً بین 3 تا 4 درصد است.

شرایط نگهداری بز سانن

بزهای سانن به دلیل سازگاری بالایی که با شرایط مختلف آب و هوایی دارند، در مناطق مختلف جهان پرورش داده می شوند. این بزها همچنین به دلیل مقاومت بالایی که در برابر بیماری ها دارند، از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار هستند. این نژاد به نور بیش از حد خورشید حساس است و در شرایط سردتر بهترین عملکرد را دارد. ایجاد سایه برای پرورش بز سانن ضروری است.

بزهای سانن حیواناتی فعال هستند و به فضای کافی برای حرکت و فعالیت نیاز دارند. فضای نگهداری بزهای سانن باید حداقل ۱۰۰ متر مربع برای هر بز باشد. این فضای کافی است تا بزها بتوانند آزادانه حرکت کنند و از خود در برابر عوامل محیطی محافظت کنند.

فضای نگهداری بزهای سانن باید مسطح و خشک باشد. همچنین، باید دارای پناهگاه باشد تا بزها در برابر عوامل محیطی مانند باد، باران، و نور خورشید محافظت شوند.

مدیریت خوراک بز سانن

تغذیه یکی از مهم ترین عوامل در طرح توجیهی پرورش بزهای سانن است و می تواند تأثیر زیادی بر تولید شیر، سلامت، و باروری این حیوانات داشته باشد. میزان مصرف خوراک باید متناسب با نیازهای حیوان باشد و باید به طور مرتب و به صورت منظم در اختیار بزها قرار گیرد. در پرورش بزهای سانن، استفاده از جیره غذایی متعادل و مناسب می تواند به افزایش تولید شیر، بهبود سلامت، و افزایش سودآوری این کسب و کار کمک کند.

تغذیه مناسب بزهای سانن باید شامل موارد زیر باشد:

علوفه: علوفه بخش مهمی از جیره غذایی بزهای سانن را تشکیل می دهد و باید حداقل 60 درصد جیره غذایی آنها را تشکیل دهد. علوفه های مناسب برای بزهای سانن شامل یونجه، شبدر، و علف های مرتعی است. علوفه باید تازه و عاری از آفات و بیماری ها باشد.

کنستانتره: کنستانتره حاوی مواد مغذی ضروری مانند پروتئین، چربی، و مواد معدنی است و باید 40 درصد جیره غذایی بزهای سانن را تشکیل دهد. کنسانتره های مناسب برای بزهای سانن شامل سویا، ذرت، و کنجاله سویا است. کنستانتره باید متناسب با سن، وزن، و وضعیت تولید شیر بزها باشد.

آب: آب تازه و تمیز همیشه باید در دسترس بزهای سانن باشد.

تغذیه نامناسب می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

• کاهش تولید شیر
• افزایش حساسیت به بیماری ها
• کاهش باروری
• مشکلات گوارشی

قیمت بز سانن

قیمت بز سانن در ایران، بسته به سن، وزن، و وضعیت تولید شیر، متفاوت است. قیمت های زیر با توجه به قیمت دام زنده در سایت های فروش جمع آوری شده و ممکن است با قیمت روز اختلاف های داشته باشد.

• قیمت بز سانن نر شیری: از ۸ میلیون تومان تا ۱۵ میلیون تومان
• قیمت بز سانن نر پرواری: از ۴ میلیون تومان تا ۸ میلیون تومان
• قیمت بز سانن ماده شیری: از ۱۲ میلیون تومان تا ۲۰ میلیون تومان
• بزسانن ماده پرواری: از ۶ میلیون تومان تا ۱۲ میلیون تومان
• قیمت بز سانن بچه شیرخوار: از ۲ میلیون تومان تا ۴ میلیون تومان
• قیمت بز سانن بچه پرواری: از ۱ میلیون تومان تا ۲ میلیون تومان

نکته مهم: برای خرید بزسانن، بهتر است از یک پرورش دهنده معتبر خریداری کنید. پرورش دهنده معتبر می تواند به شما در انتخاب بزسانن مناسب کمک کند و اطلاعات دقیقی در مورد قیمت بزسانن در اختیار شما قرار دهد.

مقایسه شیردهی بز سانن و گاو + ارزش غذایی

بز سانن یک نژاد بز شیری با تولید شیر زیاد و کیفیت بالای شیر است. شیر این نژاد بز از نظر درصد پروتئین، چربی، و لاکتوز، کمی از شیر گاو متفاوت است.

ویژگی	بز سانن	گاو
میانگین تولید شیر در هر دوره شیردهی	946 لیتر	850 لیتر
طول دوره شیردهی	306 روز	305 روز
میانگین تولید شیر در هر روز	4 لیتر	2.8 لیتر

شیر بز سانن به لحاظ ترکیب شیمیایی و محتوی قند، چربی و پروتئین دارای بالاترین شباهت با شیر انسان است و به دلیل عدم ایجاد حساسیت در مقایسه با شیر گاو، جایگزین بهتری برای تغذیه نوزادان و سالمندان است. شیر بز سانن در مقایسه با شیر گاو به لحاظ کیفیت پروتئین و چربی و قابلیت هضم و جذب مواد معدنی نظیر: کلسیم، منیزیم، مس و آهن مطلوب تر است. درصد چربی شیر بز اندکی بالاتر از شیر گاو است و به این دلیل شیر بز برای مصرف کنندگان به لحاظ طعم و مزه مقبولیت بیشتری نسبت به شیر گاو دارد.

ویژگی	شیر بز سانن	شیر گاو	شیر انسان
طعم و عطر	شیرین و ملایم	شیرین و خامه ای	شیرین و ملایم
رنگ	سفید مایل به زرد	سفید شیری	سفید شیری
چربی	کمتر از 4 درصد	3 تا 4 درصد	4 تا 5 درصد
پروتئین	3 تا 4 درصد	3 تا 3.5 درصد	1.1 تا 1.6 درصد
لاکتوز	4 تا 5 درصد	4.5 تا 5 درصد	6.4 تا 7.2 درصد
فیبر	کمتر از 0.5 درصد	0.5 تا 1 درصد	0.2 تا 0.4 درصد
کالری	65 تا 70 کیلوکالری در هر 100 میلی لیتر	60 تا 65 کیلوکالری در هر 100 میلی لیتر	67 کیلوکالری در هر 100 میلی لیتر
حساسیت	کمتر	بیشتر	بیشتر
مناسب برای رژیم غذایی	برای افراد مبتلا به آلرژی به لاکتوز و پروتئین گاو مناسب است	برای افراد مبتلا به بیماری های کلیوی مناسب نیست	برای همه افراد مناسب است

ارزش اقتصادی بالای پرورش بز سانن

بز سانن یکی از بهترین نژادهای شیری بز است که پرورش آن می تواند برای دامداران سودآور باشد. این نژاد به دلیل تولید شیر فراوان، کیفیت بالای شیر، سازگاری با شرایط مختلف آب و هوایی و مقاومت بالای در برابر بیماری ها، از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است.

شیر بز سانن یکی از بالاترین مقادیر چربی و پروتئین را در مقایسه با سایر شیر حیوانات اهلی دارد. همچنین دارای چندین خاصیت آنتی اکسیدانی است که به کاهش سطح کلسترول بدن و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک زیاد می‌کند.

به جز سطح کیفی خوب، بز سانن تا سه برابر بیشتر از برخی نژاد قادر به تولید شیر هستند. میزان تولید شیر بز سانن تا حدودی با گاو برابری میکند.  آنها معمولا حیواناتی بسیار مطیع هستند و دوست دارند یک روال معمول را رعایت کنند، بنابراین برای شیردوشی ماشینی مناسب هستند.

ویژگی‌های شیردهی عالی و نرخ تولید مثل مناسب آنها سبب شده است که دیگر دامداران رغبت چندانی به نگهداری نژادهای کم بازده نداشته باشند و در سراسر جهان پرورش دهندگان بز به سمت انتخاب این نژاد متفاوت تمایل پیدا کنند. این نژاد یک انتخاب ایده آل برای هر مزرعه پرورش بز به حساب می‌آید.

سالن شیردوشی بز سانن

ساخت سالن شیردوشی یکی از مهمترین مواردی است که باید در پرورش بزهای شیری سانن مد نظر قرار بگیرد. بزها در طول روز حداقل دو بار و حداکثر سه بار به این محل منتقل شده و شیردوشی می شوند. بیشترین مقدار شیر در هفته دوم تا دهم بعد از زایش تولید میشود و پس از آن تولید شیر بزها روزانه کاهش می یابد. طول مدت شیردهی به نژاد، نحوه مدیریت و کیفیت و مقدار خوراک بستگی دارد. شیردوشی بزها ممکن است به وسیله دست و یا با استفاده از ماشین شیردوشی انجام گیرد، اما در هر دو صورت باید محلی جداگانه و بهداشتی برای دوشش بزها در یک دامداری ساخته و آماده شود. در روستا و یا دامداریهای کوچک ممکن است بزها با دست دوشیده شوند، اما در دامداریهای بزرگ برای سهولت و تسریع شیردوشی باید با دستگاه دوشیده شوند.

جنس مصالح مورد استفاده درکف و دیوارهای سالن شیردوشی باید از موادی انتخاب شوند که بهداشتی بوده و قابل شستشو باشند. وجود نور و تهویه کافی در سالن شیردوشی از ملزومات است. زیرا ریزش آب فراوان و بخار تولید شده در سالن شیردوشی معمولاً باعث افزایش رطوبت محیط و کاهش تهویه می شود. در نظر گرفتن مساحت مناسب پنجره (حداقل ۱۰ درصد مساحت کف سالن) و استفاده از هواکش های برقی برای ایجاد تهویه، در سالن شیردوشی اجتناب ناپذیر است.

مرکز پرورش بزسانن در ایران

هشدار: مسئولیت انتخاب و خرید از مراکز زیر به عهده خود شخص است پس در صورت خرید و یا هر سرمایه گذاری دیگر خودتان تحقیقات لازمه را انجام دهید.

در ایران، مراکز پرورش بزسانن در سراسر کشور وجود دارد. برخی از مراکز پرورش بزسانن معتبر در ایران عبارتند از:

• مرکز پرورش بزسانن استان تهران: این مرکز در روستای تلو واقع در شهرستان فیروزکوه استان تهران قرار دارد.
• مرکز پرورش بزسانن استان اصفهان: این مرکز در روستای حسین آباد واقع در شهرستان لنجان استان اصفهان قرار دارد.
• مرکز پرورش بزسانن استان خراسان رضوی: این مرکز در روستای مرغناب واقع در شهرستان سبزوار استان خراسان رضوی قرار دارد.

این مراکز پرورش بزسانن، اقدام به فروش بزسانن اصیل و با کیفیت می کنند. همچنین، خدمات مشاوره ای در زمینه پرورش بزسانن را نیز ارائه می دهند.

علاوه بر این مراکز، پرورش دهندگان بزسانن زیادی در سراسر کشور وجود دارند که اقدام به پرورش و فروش بزسانن می کنند. برای یافتن پرورش دهندگان بزسانن در منطقه خود، می توانید از طریق اینترنت یا پرس و جو از افراد محلی اقدام کنید.

خلاصه سرمایه گذاری طرح پرورش بز سانن

طرح توجیهی احداث واحد پرورش بز اصلاح نژاد شده سانن ۱۰۰ راسی

• تعداد بز تحت پرورش: ۱۰۰ راس بز سانن اصلاح نژاد شده
• مقدار تولید شیر: 289000 تا 327400 لیتر در سال
• سرمایه ثابت اولیه: ۱ میلیارد تومان
• سرمایه در گردش: ۱.۵ میلیارد تومان
• اشتغالزایی طرح: ۶ نفر
• نرخ بازده داخلی: ۲۰٪
• دوره بازگشت سرمایه: ۵ سال