از زمانی که ما به عنوان انسان به فکر ارزش دادن به اشیا و مفاهیم افتادیم، سعی کردیم یکدیگر را از بین ببریم. کلاهبرداری زمانی است که شخصی از یک طرح ناصادقانه استفاده می کند تا از پول شما یا چیز ارزشمند دیگری کلاهبرداری کند.
افراد بسیاری که در دام پروژه‌های کلاهبرداری گرفتار می‌شوند در این باره اطلاعات کافی ندارند و کلاهبرداران از عدم آگاهی این کاربران سوءاستفاده می‌کنند. روش‌های متفاوتی برای جذب سرمایه در پروژه ارز دیجیتال اسکم وجود دارد که وعده کسب سود زیاد در مدت زمان کوتاه مهمترین آنهاست.
در این مقاله به بررسی مفهوم اسکم، انواع اسکم، نحوه شناسایی اسکم و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم. با آگاهی از این نکات می‌توانید از سرمایه و اطلاعات خود در برابر اسکم محافظت کنید.
اسکم چیست و اسکمر کیست؟
کلاهبرداری یا اسکم (Scam) به هرگونه عمل فریبکارانه‌ای گفته می‌شود که با هدف کسب سود یا منفعت مالی یا غیرمالی از دیگران انجام می‌شود. اسکم‌ها در طول تاریخ وجود داشته‌اند و با پیشرفت فناوری‌های جدید، شکل و شیوه‌های اجرای آنها نیز تغییر کرده است.
اسکم در فضای مجازی به اشکال مختلفی وجود دارد. کلمه اسکم، کلاهبرداری در هر کسب و کار یا طرح کلاهبرداری را توصیف می کند. به فردی که پروژه اسکم راه اندازی می‌کند و کلاهبرداری می کند اسکمر می‌گویند.
آشنایی با چند اصطلاح مرتبط با کلاهبرداری:
- اسکم: یک طرح ناصادقانه که قصد دارد شما را فریب دهد تا از چیزی ارزشمند صرف نظر کنید. همچنین به عنوان “ترفند اعتماد به نفس” شناخته می شود.
- اسکمر: شخصی که سعی می کند از شخص دیگری کلاهبرداری کند. همچنین به عنوان “فریبکار” یا به عبارتی عاشقانه تر، “متقلب هنرمند” شناخته می شود.
- مارک: هدف کلاهبرداری. اگر کلاهبرداری موفق شود، مارک باید قربانی شود.
- گریفتر: نوع خاصی از کلاهبرداران که از طریق دستکاری ماهرانه و کاریزمای شخصی، علائمی را در شخص پرورش می دهند. کلاهبرداری های آنها به عنوان “گریفتر” نامیده می شود.
- طرح: یک طرح یا اقدامی که برای ایجاد چنین برنامه ای برای رسیدن به هدفی مانند کسب پول از یک مارک انجام می شود.
تاریخچه اسکم
در گذشته، اسکم‌ها اغلب به صورت حضوری و از طریق فریب و اغواگری صورت می‌گرفت. به عنوان مثال، کلاهبرداران ممکن بود با ادعای اینکه از طرف یک شرکت یا سازمان معتبر هستند، از مردم درخواست پول یا اطلاعات شخصی کنند. یا ممکن بود با ادعای اینکه می‌توانند به افراد کمک کنند تا پولدار شوند، آنها را فریب دهند.
اولین نمونه‌های اسکم به قرن‌های گذشته بازمی‌گردد. به عنوان مثال، در قرن 18، کلاهبرداران با ادعای اینکه می‌توانند طلا را از سنگ‌های معمولی استخراج کنند، از مردم پول می‌گرفتند. در قرن 20، با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی، اسکم‌ها نیز پیچیده‌تر شدند. به عنوان مثال، کلاهبرداران شروع به استفاده از تلفن و ایمیل برای فریب مردم کردند. در قرن 21، با ظهور اینترنت، اسکم‌ها به شکل جدیدی درآمدند. کلاهبرداران شروع به استفاده از وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای فریب مردم کردند.
سایت اسکم چیست؟
وب سایت اسکم به سایت‌هایی گفته می‌شوند که از طریق روش‌های مختلف، اطلاعات یا دارایی‌های کاربران را به سرقت می‌برند. سایت‌های اسکم معمولاً از همان ابتدا با هدف کلاهبرداری از کاربران و سرقت دارایی‌های آنها راه‌اندازی می‌شوند؛ چنین سایت‌هایی معمولاً با وعده‌های دروغین و جذاب، مانند هدیه دادن ارزهای دیجیتال یا پاداش‌های مالی و سرمایه‌گذاری با سود بالا، کاربران را به خود جذب کرده و در نهایت با تعطیل کردن سایت یا استفاده از اطلاعات شخصی و کیف پول کاربر، دارایی او را به سرقت می‌برند. در صورت بروز چنین اتفاقی، اغلب کاربران دیگر راهی برای پیگیری نخواهد داشت.
اما جالب است بدانید که برخی از وب‌سایت‌های اسکم در ابتدای امر قصد کلاهبرداری ندارند و هدف آنها تاسیس پروژه و سایتی واقعی است، ولی در طول مسیر به دلیل مشکلات مختلف مجبور به تعطیل کردن پروژه می‌شوند و به دنبال آن، دارایی‌های کاربران را نیز از بین می‌برند؛ در واقع، ارزش دارایی‌های آنها را به صفر می‌رسانند.
انواع اسکم و کلاهبرداری
اسکم‌ها را می‌توان بر اساس روش کلاهبرداری انجام شده دسته‌بندی کرد. برخی از رایج‌ترین انواع اسکم عبارت‌اند از:
- فیشینگ: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با ارسال پیام‌های جعلی یا ایجاد وب‌سایت‌های تقلبی، سعی می‌کنند اطلاعات شخصی کاربران مانند نام کاربری، رمز عبور، شماره کارت اعتباری و غیره را به دست آورند.
- پروژه‌های پانزی یا هرمی: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با وعده‌های دروغین سودهای کلان، کاربران را تشویق به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی می‌کنند که در نهایت با از بین رفتن سرمایه‌های کاربران، کلاهبرداران به سود می‌رسند.
- صرافی‌ها یا کیف پول‌های جعلی: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با ایجاد صرافی‌های ارزدیجیتال یا کیف پول‌های دیجیتال جعلی، سعی می‌کنند از کاربران ارزهای دیجیتال را به سرقت ببرند.
- بلاک‌چین جعلی: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با ایجاد بلاک‌چین‌های جعلی، سعی می‌کنند از کاربران ارزهای دیجیتال را به سرقت ببرند.
- ایردراپ‌های جعلی: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با ایجاد ایردراپ‌های جعلی، سعی می‌کنند از کاربران اطلاعات شخصی یا ارزهای دیجیتال را به سرقت ببرند.
- تیم‌های پشتیبانی جعلی: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با ایجاد تیم‌های پشتیبانی جعلی، سعی می‌کنند از کاربران اطلاعات شخصی یا ارزهای دیجیتال را به سرقت ببرند.
- حمله‌های هکری: در این نوع اسکم، کلاهبرداران با استفاده از حملات هکری، سعی می‌کنند اطلاعات شخصی یا دارایی‌های کاربران را به سرقت ببرند.
سایت اسکم چگونه کار می‌کند؟
وب‌سایت‌های اسکم به روش‌های مختلفی کار می‌کنند؛ از انتشار اطلاعات گمراه‌کننده گرفته تا پاداش‌های وسوسه‌انگیز در مبادلات مالی. بااین‌حال، هدف نهایی تقریباً در همه روش‌ها یکسان است: اینکه شما را وادار کنند اطلاعات شخصی یا مالی خود را در اختیار آنها قرار دهید.
وب‌سایتی با این ماهیت ممکن است سایتی مستقل باشد یا با روش‌هایی نظیر نمایش پاپ‌آپ و دزدی کلیک (clickjacking) بر روی سایت‌های قانونی، کاربران را مجاب به انجام اقدامی کنند. همچنین ممکن است کاربران اینترنت را از طریق کانال‌های ارتباطی گوناگون مانند رسانه‌های اجتماعی، ایمیل و پیام‌های متنی فریب دهند.
علاوه‌براین، کلاهبرداران گاهی اوقات وب‌سایت‌هایی را با ظاهری کاملاً معتبر و شبیه به سازمان‌های رسمی دولتی طراحی می‌کنند. سپس، از طریق روش‌های بهینه‌سازی موتور جستجو (SEO)، نتایج جستجو را دستکاری می‌کنند که منجر به ظاهر شدن سایت‌های اسکم در جایگاه‌های برتر می‌شود. در واقع، وب‌سایت اسکم احساسات کاربران را در لحظات حساس هدف قرار داده و آنها را فریب می‌دهد.
تصور کنید به سایتی مراجعه کرده و با وعده‌های جذابی مانند کارت هدیه رایگان یا طرح پولدار شدن در یک شب، مواجه شده‌اید. اگر این سایت در صفحه اول گوگل و در لینک‌های اول قرار داشته باشد، اغلب نشان‌دهنده معتبر بودن آن سایت است. وب‌سایت‌های اسکم نیز با واقف بودن به این موضوع، سایت خود را به صفحه اول گوگل منتقل می‌کنند.
در حالت کلی، مهاجمانی که از وب‌سایت اسکم برای کلاهبرداری استفاده می‌کنند، اغلب ۳ مرحله مشترکی را طی می‌کنند. بیایید به شما بگوییم که این ۳ مرحله اصلی در سایت اسکم چیست:
- طعمه: اولین مرحله کلاهبرداری، جذب طعمه (کاربران اینترنتی) به وب‌سایت از طریق کانال‌های مختلف است.
- سازش: در این مرحله کاربران اقدام موردنظر کلاهبرداران را انجام داده و اطلاعات خصوصی خود را در معرض دید آنها قرار می‌دهند.
- اجرا: ضربه آخر، در این مرحله، به کاربران وارد می‌شود. مهاجمان از اطلاعات شخصی کاربران سوءاستفاده کرده یا دستگاه‌های آنها را برای اهداف مختلف، با نرم‌افزار مخرب آلوده می‌کنند.
هرچند ممکن است استراتژی برخی از وب‌سایت‌های اسکم پیچیده و متفاوت باشد، اما اکثر آنها این سه مرحله را در نظر می‌گیرند.
شناسایی سایت اسکم و راه های تشخیص اسکم
اغلب سایت‌های اسکم از آدرس‌های جعلی ولی بسیار شبیه به آدرس اصلی سایت مرجع استفاده می‌کنند و در برخی موارد نیز تنها دامنه سایت با سایت اصلی متفاوت است و از این طریق می‌توان آنها را شناسایی کرد. برای شناسایی سایت‌های اسکم، می‌توانید از نکات زیر استفاده کنید:
- وعده‌های غیرواقعی: کلاهبرداران معمولاً با وعده‌های غیرواقعی مانند سودهای کلان، سرمایه‌گذاری بدون ریسک و غیره، کاربران را جذب می‌کنند.
- عدم شفافیت: کلاهبرداران معمولاً اطلاعات کافی در مورد خود و فعالیت‌های خود ارائه نمی‌دهند.
- عدم وجود سابقه کاری: کلاهبرداران معمولاً سابقه کاری معتبری ندارند.
- وجود خطاهای نگارشی یا تایپی: کلاهبرداران معمولاً در وب‌سایت‌ها یا پیام‌های خود مرتکب خطاهای نگارشی یا تایپی می‌شوند.
- عدم امکان تماس با کلاهبرداران: کلاهبرداران معمولاً امکان تماس با خود را برای کاربران فراهم نمی‌کنند.
علاوه بر این، می‌توانید از سرویس‌های آنلاین شناسایی اسکم و سایت اسکم یاب نیز استفاده کنید. این سرویس‌ها با بررسی سایت‌ها، احتمال اسکم بودن آنها را مشخص می‌کنند.
در اینجا چند نکته برای پیشگیری از اسکم آورده شده است:
- احتیاط و هوشیاری: مهمترین راه پیشگیری از اسکم، احتیاط و هوشیاری است. قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری یا ارائه اطلاعات شخصی، حتماً تحقیق کنید و از معتبر بودن منبع مطمئن شوید.
- استفاده از منابع معتبر: برای کسب اطلاعات در مورد پروژه‌های سرمایه‌گذاری یا سایر موارد مشابه، حتماً از منابع معتبر مانند نهادهای نظارتی یا رسانه‌های معتبر استفاده کنید.
- استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی: استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی مانند آنتی‌ویروس و فایروال می‌تواند تا حد زیادی از شما در برابر حملات هکری محافظت کند.
- فعال کردن 2FA: فعال کردن 2FA (دو عاملی) می‌تواند امنیت حساب‌های شما را افزایش دهد.
نکته: با آگاهی از انواع اسکم و راه‌های پیشگیری از آن، می‌توانید از خود و سرمایه خود در برابر این کلاهبرداری‌ها محافظت کنید.
